İşbu Sözleşmeyi imzalayan Avrupa Konseyi üyesi devletler, Avrupa Konseyi'nin amacının üyeleri arasında daha sıkı bir birlik gerçekleştirmek olduğunu dikkate alarak, İnsanın yaşayan tüm canlılara ahlâkî bir yükümlülüğünün olduğunu tanıyarak ve insan ile ev hayvanları arasında mevcut özel ilişkileri hatırda tutarak, Ev hayvanlarının yaşam kalitesine olan katkılarını ve bunun sonucu olarak da toplum için taşıdığı önemi dikkate alarak, İnsan tarafından bakılan hayvanların geniş çeşitliliğinden kaynaklanan güçlükleri dikkate alarak, Hayvanların, aşırı nüfuslarına bağlı olarak, insan ve diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri açısından taşıdıkları riskleri dikkate alarak, Yabanî fauna örneklerinin ev hayvanı olarak muhafaza edilmelerinin desteklenmemesi gerektiğini dikkate alarak, Ev hayvanlarının elde edilmesi, muhafaza edilmesi, ticarî veya ticarî olmadan üretilmesi, başkasına devredilmesi ve ticaretini etkileyen farklı şartların bilincinde olarak, Ev hayvanlarının muhafaza edilme koşullarının her zaman sağlıklarını ve refahlarını geliştirmeye izin vermediğinin bilincinde olarak, Bilgi veya bilinç noksanlığı nedeniyle, bazen, ev hayvanlarına karşı davranışların önemli ölçüde değiştiğini kaydederek, Ev hayvanları sahiplerinin sorumluluğu sonucunda doğacak temel müşterek davranış ve uygulama standardının sadece arzu edilen değil, aynı zamanda gerçekçi bir hedef olduğunu dikkate alarak, Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır :

BÖLÜM I - GENEL HÜKÜMLER

Madde 1

Tanımlar

1. Ev hayvanı, insan tarafından özellikle evde, özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan her türlü hayvanı ifade eder.
2. Ev hayvanlarının ticareti, kâr amacıyla yapılan, ev hayvanlarının sahipliğinin değişmesine yol açan önemli miktarlardaki tüm düzenli ticarî işlemleri ifade eder.
3. Ticarî üretme ve barındırma, kâr amacıyla ve önemli miktarda yapılan üretme ve barındırmayı ifade eder.
4. Hayvan barınağı, çok sayıda ev hayvanının muhafaza edilebileceği, kâr amacı gütmeyen bir tesisi ifade eder. Ulusal mevzuat ve/veya idarî tedbirler izin verdiğinde, bu gibi tesisler başıboş hayvanları da kabul edebilir.
5. Başıboş hayvan, evi olmayan veya sahibinin veya bakıcısının evinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir sahibin ya da bakıcının kontrolü veya doğrudan denetimi altında bulunmayan ev hayvanını ifade eder.
6. Yetkili makam, üye ülke tarafından tayin edilen makamı ifade eder.

Madde 2

Amaç ve Uygulama

1. Tarafların herbiri;
a) Bir kişi veya kurum tarafından evde ya da ticarî üretme ve barındırma kuruluşlarında ve hayvan barınaklarında muhafaza edilen ev hayvanları,
b) Uygun hallerde başıboş hayvanlar, konularında işbu Sözleşmenin hükümlerine işlerlik kazandırılması için gerekli tedbirleri almayı taahhüt eder.
2. Bu Sözleşmenin hiçbir hükmü hayvanların korunması veya tehdit altındaki yabanî türlerin korunması konusundaki belgelerin uygulanmasını etkilemez.
3. İşbu Sözleşmenin hiçbir hükmü, Tarafların ev hayvanlarının korunmasına yönelik daha sıkı tedbirleri kabul etme hürriyetine veya bu belgede yer alan hükümlerin işbu belgede özellikle belirtilmeyen hayvan sınıflarına da uygulanması hakkını etkilemez.

BÖLÜM II - EV HAYVANLARININ MUHAFAZA EDİLMESİ İÇİN KURALLAR

Madde 3

Hayvanların Refahı İçin Temel Kurallar

1. Hiç kimse bir ev hayvanının, gereksiz acı, sıkıntı veya ızdırap çekmesine sebep olamaz.
2. Hiç kimse bir ev hayvanını terk edemez.

Madde 4

Muhafaza Etme

1. Bir ev hayvanını muhafaza eden veya bakımını kabul eden kişi, hayvanın sağlığı ve refahından sorumludur.
2. Bir ev hayvanını muhafaza eden veya onunla ilgilenen kişi, hayvanın cinsi ve ırkına bağlı olarak davranış gereksinimlerini dikkate alan barınak, dikkat ve ihtimamı sağlayacaktır. Özellikle;

a) Yeterli ve uygun gıda ve su verecek,
b) Hareketi için uygun imkânları sağlayacak,
c) Kaçışını önleyecek tüm makul tedbirleri alacaktır.

3. Bir hayvan;

a) Yukarıdaki 2 nci paragrafta belirtilen şartlar yerine getirilmediği veya
b) Belirtilen şartlar yerine getirilmesine rağmen hayvan esarete alışamazsa ev hayvanı olarak muhafaza edilemez.

Madde 5

Üretim

Bir ev hayvanını üretmek için seçen bir kişi, o hayvanın, dişinin veya yavruların sağlık ve refahını risk altına sokabilecek anatomik, psikolojik ve davranış özelliklerini göz önünde bulundurmaktan sorumlu olacaktır.

Madde 6

Ev Hayvanı Edinmede Yaş Sınırı

Hiçbir ev hayvanı ebeveynlerinin veya ebeveyn sorumluluğu taşıyan diğer şahısların açık rızası olmaksızın 16 yaşın altındaki kimselere satılamaz.

Madde 7

Eğitim

Hiçbir ev hayvanı, sağlığına ve refahına zarar verecek şekilde, özellikle doğal gücünü ve kapasitesini aşacak biçimde ya da yaralanmasına veya gereksiz ağrı, acı, sıkıntı veya ızdırap çekmesine yol açacak suni yardımlar kullanarak eğitilemez.

Madde 8

Ticaret, Ticarî Üretim ve Barındırma, Hayvan Barınakları

1. Sözleşme yürürlüğe girdiği tarihte ev hayvanlarının ticaretini, ticarî amaçla üretimini yapan veya barındıran veya hayvan barınağı işleten her kişi, her Tarafça belirlenecek uygun süre içerisinde bu faaliyetlerini yetkili makama bildirecektir. Bu faaliyetlerden herhangi birinde hizmet yapmaya niyetli her kişi, bu niyetlerini yetkili makama bildireceklerdir.

2. Bu bildirim,

a) Bu faaliyetlere dahil olan veya olacak ev hayvanı türlerini,
b) Sorumlu kişi ve onun bilgi düzeyini,
c) Kullanılan veya kullanılacak mülkün ve ekipmanın tanımını, belirtmelidir.

3. Yukarıda belirtilen faaliyetler ancak;

a) Profesyonel eğitim veya ev hayvanları konusunda yeterli deneyim sonucunda sorumlu kişinin faaliyette bulunmak için gerekli bilgi ve kapasiteye sahip olması,
b) Faaliyet için kullanılacak mülk ve ekipmanın 4 üncü maddede belirtilen şartları yerine getirmesi, durumunda gerçekleştirilebilir.

4. Yetkili makam, 1 inci paragrafta belirtilen hükümler çerçevesinde yapılan bildirim temelinde, 3 üncü paragrafta belirtilen şartların yerine getirilip getirilmediğini tespit eder. Şayet şartlar gerektiği şekilde sağlanmamışsa, tedbirler tavsiye eder ve gerekirse, hayvanların refahı için, faaliyetin başlatılmasını veya devam etmesini yasaklar.

5. Yetkili makam, ulusal mevzuat ile uyumlu olarak, yukarıda belirtilen şartların yerine getirilip getirilmediğini denetler.

Madde 9

Reklam, Eğlence, Sergi, Yarışma ve Benzeri Faaliyetler

1. Aşağıdaki şartlar sağlanmadıkça ev hayvanları reklam, eğlence, sergi, yarışma ve benzeri faaliyetlerde kullanılamaz.

a) Organizatörün bu hayvanlara, 4 üncü maddenin 2 nci fıkrasındaki koşullara uygun olarak davranılmasını sağlayacak gerekli şartları oluşturması ve
b) Ev hayvanlarının sağlık ve refahının risk altına sokulmaması.

2. a) Yarışma esnasında veya,
b) Hayvanın sağlık ve refahını risk altına sokabilecek diğer zamanlarda,
ev hayvanının doğal performans düzeyini artırmak veya azaltmak amacıyla ona hiçbir madde verilemez, tedavi uygulanamaz veya cihaz tatbik edilemez.

Madde 10

Cerrahî Operasyonlar

1. Bir ev hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik veya diğer tedavi edici olmayan cerrahi müdahaleler yasaktır. Özellikle;

a) Kuyruğun kesilmesi,
b) Kulakların kesilmesi,
c) Ses tellerinin alınması,
d) Tırnak ve dişlerin sökülmesi.

2. Bu yasaklamalara sadece aşağıdaki durumlarda müsaade edilecektir;

a) Bir veteriner hekimin, veterinerlikle ilgili tıbbî sebepler veya özel bir hayvanın yararı için gerektiğinde tedavi edici olmayan müdahaleyi gerekli görmesi,
b) Üremenin önlenmesi.

3. a) Hayvanın şiddetli acı çekeceği veya çekmesi muhtemel operasyonlar sadece anestezi uygulanarak ve bir veteriner hekim tarafından veya onun gözetiminde gerçekleştirilecektir.
b) Anestezi gerektirmeyen operasyonlar, ulusal mevzuata uygun olarak, yetkili bir kişi tarafından gerçekleştirilebilir.

Madde 11

Öldürme

1. Veteriner hekim veya diğer bir yetkilinin yardımının hızlı bir şekilde temin edilemediği veya ulusal mevzuat kapsamında bir hayvanın acısını ortadan kaldırmaya yönelik acil veya ulusal mevzuatla öngörülen diğer tüm acil durumlar dışında, bir ev hayvanı ancak bir veteriner hekim veya diğer bir yetkili tarafından öldürülebilir.Tüm öldürmeler şartların gerektirdiği asgarî düzeyde fiziksel ve manevî acı verecek şekilde gerçekleştirilecektir. Seçilen yöntem, acil durumlar dışında :

a) ani şuur kaybı ve ölümü gerçekleştirecek ya da
b) derin genel anestezi ile başlayacak, bunu kesin ve mutlak ölümü sağlayacak işlem izleyecektir. Öldürmeden sorumlu kişi, hayvanın cesedi yok edilmeden önce o hayvanın öldüğünden emin olacaktır.

2. Aşağıda belirtilen öldürme yöntemleri yasaktır.

a) 1. b paragrafında kaydedilen etkilerin gerçekleşmemesi durumunda, boğma veya nefessiz kalmasına neden olacak diğer yöntemler,
b) 1 inci paragrafta belirtilen etkileri sağlayacak, dozu ve uygulaması kontrol edilemeyen herhangi bir zehirli madde veya ilaç kullanımı,
c) Ani şuur kaybı meydana getirmeden yapılan elektrikle öldürme.

BÖLÜM III- BAŞIBOŞ HAYVANLAR İÇİN EK TEDBİRLER

Madde 12

Sayılarının Azaltılması

Taraflardan biri, başıboş hayvan sayısının sorun yarattığını düşünürse, gereksiz ağrı, acı ve ızdırap çekmelerine sebep vermeyecek şekilde sayılarını azaltmak için uygun yasal ve/veya idarî tedbirleri alacaktır.

a) Bu tedbirler aşağıdaki şartları kapsayacaktır;
i. Bu hayvanlar yakalanacak ise, bunun hayvana fiziksel ve manevi olarak en az seviyede acı verecek şekilde gerçekleştirilmesi,
ii. Yakalanan hayvanların muhafaza edilmesi veya öldürülmesi işlemlerinin bu Sözleşmede belirtilen prensiplere uygun olarak gerçekleştirilmesi.
b) Taraflar,
i. Köpek ve kedilere damgalama gibi az acı veren ya da hiç ağrı, acı ve ızdırap çektirmeyen uygun bir yöntemle aynı zamanda sahiplerinin isim ve adresleri ile birlikte numaraları kayda geçirilerek daimi kimlik sağlamayı,
ii. Kedi ve köpeklerin plansız üremelerini azaltmak için bu hayvanların kısırlaştırılmalarını teşvik etmeyi,
iii. Başıboş kedileri ve köpekleri bulan kişilerin, bu konuda yetkili makama bilgi vermelerini teşvik etmeyi, değerlendirmeyi taahhüt ederler.

Madde 13

Yakalama, Muhafaza Etme ve Öldürme İçin İstisnalar Başıboş hayvanların yakalanmaları, muhafaza edilmeleri ve öldürülmeleri konularında bu Sözleşmede yer alan prensiplere sadece hastalıkların kontrolüne yönelik Hükümet programları kapsamında kaçınılmaz hallerde istisna getirilebilir.

HAYVAN HAKLARI BİLDİRGESİ - 15 Ekim 1978 Unesco -

1- Bütün hayvanlar yaşam önünde eşit doğarlar ve aynı var olma hakkına sahiptirler.

2- Bütün hayvanlar saygı görme hakkına sahiptirler. Bir hayvan türü olan insan, öbür hayvanları yok edemez, bu hakkı çiğneyerek onları sömüremez. Bilgilerini hayvanların hizmetine sunmakla görevlidir. Bütün hayvanların insanca gözetilme, bakılma ve korunma hakları vardır.

3- Hiç bir hayvana kötü davranılamaz, acımasız ve zalimce eylem yapılamaz. Bir hayvanın öldürülmesi zorunlu olursa, bu bir anda, acı çektirmeden ve kokutulmadan yapılmalıdır.

4- Yabani türden olan bütün hayvanlar kendilerine özel dopal çevrelerinde; karada, havada ve suda yaşama ve üreme hakkına sahiptiler. Eğitim amaçlı bile olsa bu özgürlükten yoksun kılmanın her çeşidi bu hakka aykırıdır.

5- Geleneksel olarak insanların çevresinde yaşayan bu türde olan bütün hayvanlar uyumlu bir biçimde türüne özgü yaşam koşulları ve özgürlük içinde yaşama ve üreme hakkına sahiptir.

6- İnsanların yanlarına aldıkları bütün hayvanlar doğal ömür uzunluklarına uygun sürece yaşam hakkına sahiptir.Bir hayvanı terketmek acımasız ve aşağılık bir davranıştır.

7- Bütün çalışan hayvanlar iş süresi ve yoğunluğun sınırlandırılması ve güçlerini arttırıcı bir beslenme ve dinlenme hakkına sahiptir.

8- Hayvanlara fiziki ya da psikolojik bir acı çektiren deneyler yapmak hayvan haklarına aykırıdır. Tıbbi, bilimsel,ticari ve başka biçimlerdeki her türlü deneyler için de durum böyledir.

9- Hayvan, beslenmek için yetiştirilmişse de bakılmalı, barındırılmalı, taşınmalı, ölümü de acı çektirilmeden ve korkutulmadan olmalıdır.

10- Hayvanlardan insanların eğlencesi olsun diye yararlanılamaz, hayvanların seyrettirilmesi ve hayvanlardan yararlanılan gösteriler hayvan onuruna aykırıdır.

11- Zorunluluk olmaksızın bir hayvan öldürülmesi yaşama karşı suçtur.

12- Çok sayıda hayvanın öldürülmesi demek olan her davranış bir soykırım, yani suçtur.

13- Hayvan ölümüne de saygı göstermek gerekir. Hayvanların öldürüldüğü şiddet sahneleri sinema ve televizyonda yasaklanmalıdır.

14- Hayvanları koruma ve savunma kuralları, hükümet düzeyinde temsil olunmalıdır. Hayvan hakları da insan hakları gibi yasayla korunmalıdır.

İlkyardım

Yukarıdaki önlemlere rağmen eğer tatsız bir kaza ile karşılaşılırsa, muhabbet kuşunuzu acilen veteriner hekime götürmeden önce ilkyardımı sizin yapmanız gerekir.

KANAYAN TÜYLER: Muhabbet kuşunuzun tüylerinin deriye yakın noktalardan kırılması, kan kaybı ve enfeksiyon tehlikelerinin habercisidir. Uzun süre farkedilmeyen kan kaybı, ölüme yolaçabilir. Kırılmış tüyü sakın kopartmayın ve kuşunuzu mutlaka bir veteriner hekime götürün.

KEDİ-KÖPEK SALDIRILARI: Bu saldırılarda, kuşunuzun tüyleri, iç organları ve iskelet yapısı zarar görebilir. Görünürde yara varsa, kedi ve köpekten geçecek bakterilere karşı hemen temizleyin ve acilen bir veteriner hekime götürün.

KEMİK KIRILMASI: Kuşlarda kemik kırılması, iç organlara önemli ölçüde zarar verir. İç kanamalara neden olur. Kırık sonrasında kuşunuzun sabit bir şekilde durmasını sağlayacak ve hava alan küçük bir kutuya koyun ve acilen bir veteriner hekime götürün.

BİTKİ ZEHİRLENMELERİ: Muhabbet kuşlar, evdeki, rengarenk ve hoş kokular salan çeşitli süs bitkilerini gagalamayı çok sever. Ancak bu bitkilerden bazıları zehirlenmelere veya sindirim sisteminde rahatsızlıklara yol açabilir. Böyle bir durum yaşanırsa, muhabbet kuşunuzu veteriner hekime götürmeden önce, veteriner hekime tedavisinde yardımcı olmak için, zarar veren bitkinin hangisi olduğunu saptayın; hatta mümkünse bu bitkiyi de yanınızda götürün.

YANIKLAR: Muhabbet kuşunuzda kaynayan su, yanıcı bir madde ve benzeri bir unsurla yanık oluşmuşsa, öncelikle, hemen kuşunuzu sıcak bölgeden uzaklaştırın. Eğer kimyasal bir yanma sözkonusu ise temiz ve soğuk suyla kuşu yıkayın ve acilen bir veteriner hekime götürün.

Kuşunuz Sizi Rahatsız Edecek Derecede Ötüyorsa...

Muhabbet kuşu besleyenler hatta genel olarak tüm kuş besleyenler, genellikle kuşlarının ötmelerinden zevk alırlar. Özellikle, garip sesler çıkaran, hatta ezberlettirilen kelimeleri tekrarlayabilen muhabbet kuşlarının ötüşü, insana büyük keyif verir. Ancak bazı durumlarda, kuşlar ötmeyi "abartabilir" ve bu da rahatsızlık verebilir. bu durumla karşılaşanlara bazı küçük tavsiyeleri şu şekilde sıraladık:

Alışkanlıklar: Kuşlar alışkanlıklarına çok bağlı hayvanlardır. Her akşam aynı saatte yatmak, belli saatlerde beslenmek, temizlenmek, oyun oynamak isterler. Eğer onlar için böyle bir program hazırlar ve bu programa sadık kalırsanız, yerli yersiz ötmelerini engelleyebilirsiniz. Kuşlar özellikle acıktıkları zaman ötüşe geçiyorlar. Kafesinde daima yeterli miktarda su ve yemek bulundurmaya özen gösterin.

Karanlık Odalar: Kuşlar özellikle güneş doğarken ve batarken ötmeyi severler. Bu ötüşü engellemeniz hayli zor. Ancak bunun kuşunuzun sağlığının ve mutluluğunun bir belirtisi olduğunu unutmamak gerekir. Ancak, kuşunuzun sizi sabah ayazında kaldırmasını istemiyorsanız, akşamları kafesini karanlık bir odaya taşıyabilir veya üzerlerini örtebilirsiniz. Kuşlar uyku vakitlerinin geldiğini anladıklarında en fazla yarım saat içinde uykuya dalarlar. Üstelik onların insanlara nazaran daha fazla uykuya ihtiyaçları var. Günde 10-12 saat uyumasına özen gösterin. Zira uykusunu alamayan kuşlar daha gürültücü olurlar.

Sıkıntı: Kuşlar sıkıldıklarında da gürültülü bir şekilde ötebilirler. Kuşunuzun kafesini gündüzleri değişik manzaraları izleyebilecekleri yerlere koyabilirsiniz. Siz evde yokken, televizyonu ya da radyoyu açık bırakarak onun sesle oyalanmasını sağlayın. Muhabbet kuşları yalnızlığı pek sevmezler, seslerden, özellikle müzik sesinden çok hoşlanırlar, hatta çoğu zaman çıkardıkları hoş seslerle müziğe eşlik ederler.

Yemekle Ödüllendirmek: Kuşunuz her öttüğünde onu yemekle ödüllendirmeyin. Her bağırtısının yemekle sonuçlanacağını bilirse daha sık ötmeye başlar. Yemek yerine ona bir oyuncak verin ve oyalanmasını sağlayın. Evde olmadığınızı düşünürse de ötmeyi kesecektir. Kapıyı açıp kapatıp sonra da ona görünmezseniz, bir süre susmasını sağlayabilirsiniz.

Korku: Kuşlar sadece canları sıkıldığında değil korktuklarında da öterler. Kuşunuz ötmeye başladığında ortamda onu korkutacak bir şey olup olmadığına bakın. Eğer böyle bir durum varsa, kafesinin yerini değiştirin ya da korktuğu şeyi görmemesi için kafesinin üzerine bir örtü örtün.

Cezalandırma: Cezalandırmak kuşların daha sessiz olmasını sağlamaz. Kafesine vurmayın ya da ona bağırmayın. Kuşunuz bunları da bir oyun sanıp daha heyacanla size yanıt verecektir. Unutmayın ki bir kuşun hiç ötmemesini istemek, bir insandan hiç konuşmamasını beklemekle eşdeğer. Kuşunuz sizinle iletişim kurmak için öter. Onun ötüşünden zevk almayı, mutlu anlarını onunla paylaşmayı öğrenmeniz şart. Bunu başaramıyorsanız, neden kuş beslediğinizi sorgulamanız gerekir...